Nieuws
Draadloze afrastering als innovatieve oplossing voor biodiversiteitsbescherming
De effectiviteit van draadloze afrastering (virtual fencing) bij het beschermen van biodiversiteit in weidepercelen is onderzocht. Dit innovatieve systeem biedt een flexibele manier om gebieden te beschermen zonder fysieke afrasteringen. Eerste resultaten geven aan dat koeien het systeem goed begrijpen en dat voor goede nestbescherming een uitsluitingszone van 15 meter diameter noodzakelijk is.
Draadloze afrastering maakt gebruik van gps-halsbanden die een geluidssignaal afgeven wanneer een koe de ingestelde grens nadert. Als het dier blijft doorlopen, volgt een lichte elektrische schok. Het wordt daarom ook wel virtueel schrikdraad genoemd. Hierdoor kunnen veehouders beweiding dynamisch sturen en bijvoorbeeld kwetsbare natuurgebieden beschermen. In tegenstelling tot schrikdraad biedt dit systeem dynamische mogelijkheden om specifieke delen van een perceel af te schermen, bijvoorbeeld weidevogelnesten of natte gebieden zoals greppels. Daarnaast ontstaat door de onnauwkeurigheid van een gps-grens een mooi overgangsgebied (gradiënten) waar vee minder intensief graast, maar niet volledig wordt uitgebannen.
Proefopzet
Het onderzoek is uitgevoerd door het Louis Bolk Instituut en Wageningen Livestock Research. Op innovatiecentrum Dairy Campus is de effectiviteit van virutal fencing vijf weken getest.
Tien melkkoeien werden uitgerust met gps-halsbanden die hen binnen of juist buiten bepaalde zones hielden. De complexiteit van de virtuele afbakeningen nam wekelijks toe, variërend van eenvoudige uitsluitingen van één nest tot complexere patronen met meerdere beschermde gebieden.
Data werd verzameld over diergedrag, effectiviteit van de afrastering en de impact op vegetatiegroei. Hierbij werd onder andere gekeken naar de mate van begrazing binnen en buiten de beschermde zones, evenals het aantal ontvangen geluidssignalen en elektrische schokken per koe.
Week 2 (links). Eén nest draadloos uitgerasterd. Alleen westkant draadloze afrastering
Week 3 (rechts) Eén nest draadloos uitgerasterd. 3 buitenranden draadloos
Week 5. Uitrastering van greppel met verschillende breedtes door virtuele draad. Buitenranden allemaal virtueel.
Figuur 1. Onderdelen van deproefopzet gedurende de 5 proefweken.
Bevindingen
Het bleek dat een minimale uitsluitingsgrootte van 15 meter nodig is om weidevogelnesten effectief te beschermen. Kleinere zones bleken minder effectief door onnauwkeurigheid van het gps-systeem en foutgevoeligheid bij het intekenen van grenzen. Voor greppels was een minimale buffer van 8 meter aan weerszijden nodig om begrazing te voorkomen. Ook tussen uitsluitingszones moet minimaal 15 meter zitten, omdat het anders bij de dieren leidt tot verwarring. Dit maakt het systeem niet geschikt voor veehouders met smalle percelen of veel nesten.
De gemiddelde succesratio van het systeem was 99%, wat betekent dat koeien na een geluidssignaal in bijna alle gevallen terugkeerden zonder een schok te ontvangen. De vertrouwensratio, een indicator die aangeeft hoe goed koeien het systeem begrijpen en er vrijwillig mee omgaan, steeg van 17% in de eerste week naar 57% in de laatste week. Dit toont aan dat de dieren het systeem steeds beter leerden begrijpen.
Figuur 2. Met behulp van een app op de telefoon werd in het veld de uit te rasteren zone ingemeten en gemarkeerd
Dierenwelzijn en -gedrag
Een belangrijk aandachtspunt bij draadloze afrastering is het dierenwelzijn. Gedurende het onderzoek werden er geen significante negatieve effecten waargenomen. De koeien pasten zich snel aan en vertoonden geen stresssignalen. Gedragsmetingen toonden aan dat hun activiteitenniveau consistent bleef en dat ze geen vermijdingsgedrag vertoonden ten opzichte van de afgebakende zones.
Technologische verbeterpunten
- De nauwkeurigheid van het gps-signaal bleek niet altijd toereikend, waardoor kleine uitsluitingen minder effectief zijn. Daarnaast waren er enkele problemen met het synchroniseren van het uitschakelen van de halsbanden.
- Koeien hadden moeite met het begrijpen van cirkelvormige uitsluitingen. Mogelijk kan dit verbeteren door extra signalen of richtingsaanwijzingen toe te voegen, bijvoorbeeld een lichte vibratie die koeien stimuleert in een bepaalde richting te bewegen.
Conclusie
Draadloze afrastering biedt een innovatieve en flexibele oplossing voor het beschermen van biodiversiteit in weilanden. Het systeem is effectief in het afschermen van kwetsbare gebieden zonder fysieke afrastering en kan een waardevol instrument zijn voor natuurinclusieve landbouw. De huidige onnauwkeurigheid hoeft geen probleem te zijn voor het verminderen van begrazing langs greppels en leidt zelfs tot een wenselijke gradiënt in de grasgroei. Voor nestbescherming is nauwkeurigheid een stuk belangrijker.
Er is geen indicatie dat de inzet van draadloze afrastering een negatief effect heeft op dierenwelzijn. De koeien snapten het systeem goed, al zijn er individueel wel grote verschillen tussen dieren te zien. Als de nauwkeurigheid van de gps-systemen verbetert zal ook de toepasbaarheid in de praktijk toenemen.
De implementatie wordt in het vervolg in praktijksituaties verder getest. Hierbij kan ook gekeken worden naar de interactie tussen weidevogels en de draadloze afrastering.