Dossier
Klimaatslimme landbouw
Met klimaatslimme landbouw, ofwel 'Climate-Smart Agriculture', kunnen we aan de stijgende vraag naar voedsel voldoen en tegelijkertijd werken aan productiemethoden voor gewassen die zijn aangepast aan een veranderend klimaat. We krijgen te maken met steeds extremere weersomstandigheden; niet alleen langdurige droogte, maar ook zware regenval. Wageningse onderzoekers bekijken hoe boeren daar beter op kunnen inspelen.
Klimaatslimme landbouw is door Nederland op de wereldwijde politieke agenda geplaatst bij de VN-top in New York in 2014. Ook politiek wordt het idee nu breed gedragen om de voedselproductie te verhogen en tegelijk het verbruik van grondstoffen daarbij flink te verminderen. De door Nederland gepresenteerde plannen zijn inmiddels door 75 landen omarmd.
Klimaatslimme landbouw in Nederland
Nederland kan, met Wageningen University & Research voorop, een sleutelrol spelen om ook in de toekomst de wereldbevolking op een milieuvriendelijke manier van voldoende gezond voedsel te voorzien. In Nederland wordt namelijk op hoog niveau kennis ontwikkeld over landbouw en klimaatslimme landbouw door samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Nieuws over klimaatslimme landbouw
-
Fact check: hoe schadelijk is methaan nu helemaal?
- Methaan helpt mee aan de opwarming van de aarde; het is dus een broeikasgas. Van alle methaan die in Nederland wordt geproduceerd, is 70% afkomstig uit de veehouderij. Een fors percentage. Maar, hoe erg is dat nu helemaal? Want, anders dan andere broeikasgassen wordt methaan in de atmosfeer relatief snel weer afgebroken. Theun Vellinga is senior onderzoeker bij Wageningen Livestock Research en legt het ons uit. -
Hoe je je boerenbedrijf laat meebewegen in een veranderend klimaat
- Je hoeft niet in de landbouw te werken om te merken dat het klimaat verandert. Iedereen herinnert zich de hete droge zomers van 2018 en 2019, en de extreme natte periode van de afgelopen maanden. Waar een boer 20 jaar terug nog wel kon vertrouwen op zijn boerenverstand is het nu andere koek. Er zijn andere maatregelen nodig. En dat verschilt per gebied. Kijk mee in het zilte Zeeland, peilgestuurde Peel, de verdrogende Veenkoloniën en het verdichtende Flevoland. -
Verkenning samensmelting watertools voor de landbouw
- Nederland beschikt over diverse tools voor duurzaam water- en bodemmanagement in de landbouw, zoals het BedrijfsBodem- en WaterPlan (BBWP), de BedrijfsWaterWijzer (BWW), en IMAP (Inzicht in Maatregelen tegen Afspoeling van middelen vanaf Percelen). Deze tools ondersteunen melkvee- en akkerbouwbedrijven bij praktisch waterbeheer. Het integreren van deze tools kan voordelen opleveren door kennisversnippering te voorkomen. Op verzoek van het Ministerie van I&W onderzoeken de makers daarom de mogelijkheid tot samenvoeging. Hierbij wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de wensen van gebruikers en belanghebbenden. -
Op zoek naar de Hollandse pot van morgen: van Nedersoja tot polderrijst
- Drogere zomers, nattere winters, hogere temperaturen en vaker enorme plensbuien. Klimaatverandering is een feit en dat heeft wereldwijd gevolgen voor de productie van gewassen. Ook in Nederland verbouwen we steeds meer exotische gewassen. Ruilen we boerenkoolstamppot en erwtensoep straks in voor sojabonen en risottorijst van eigen land? Wageningen University & Research onderzoekt samen met telers de kansen en beperkingen voor nieuwe teelten in Nederland. -
Polderrijst in Nederland: gaat het dit jaar wel lukken?
- Zal het dit jaar wél lukken om voor het eerst polderrijst te telen in Nederland? Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) en Universiteit Leiden gaan het in ieder geval opnieuw proberen. Waar het vorig jaar niet lukte om Nederland rijst te telen, komen de onderzoekers dit jaar nóg beter beslagen ten ijs want ze gaan aan de slag met 32 verschillende rijstsoorten. Deze en volgende week wordt de rijst in Leiden geplant. -
Ammoniakemissie in 2023 gedaald op Koeien & Kansen bedrijven
- De ammoniakemissie op de Koeien en Kansen-bedrijven in 2023 bedroeg gemiddeld 55 kg NH3/ha, wat 1 kg NH3/ha lager was dan in 2022. De reductie kwam voornamelijk door een verminderde toediening van drijfmest. Het aangescherpte doel voor 2023 werd gemiddeld net niet gehaald.
-
Minder droogteschade door onderzoek naar duurzame innovaties in Friese zandgebieden
- Nederland heeft de afgelopen jaren steeds vaker te maken gehad met hete en droge zomers, waarbij de grondwatervoorraad onder druk kwam te staan met gewasschade en verdroging van natuur tot gevolg. In de laatste zes jaar hebben tientallen Friese agrariërs samen met regionale stakeholders vooruitgang geboekt in het vasthouden van water. Dit leidt tot een hogere grondwaterstand in de zomer en minder droogteschade aan gewassen en natuur. Bij een meer grootschalige aanpak op gebiedsniveau wordt de grondwaterstand in de zomer zelfs structureel verhoogd. -
Methaanoxidatie bij mestopslagen; Voortgangsverslag deel 1: werking en aandachtspunten voor 3 methaanoxidatietechnieken
- In mest kunnen gassen ontstaan door omzetting van bacteriën of door chemische processen. Methaan is een van de gassen die kunnen ontstaan en vrijkomen. Methaan is een broeikasgas met een ruim 20x sterker effect dan CO2. In dit project onderzoeken we hoe gassen uit externe mestopslagen (dus buiten de stal) zijn af te vangen en het methaan is om te zetten in CO2. Deze omzetting levert dan ongeveer een 10x kleiner effect op de totale broeikasgasuitstoot, de zogenaamde CO2-equivalent. Dit project is een samenwerking tussen WUR, Oonkay, Schuttelaar & Partners en LTO Noord. -
Onderzoek wijst op beperkte reductie van methaanemissie op Koeien & Kansen bedrijven
- Een recent onderzoeksrapport duidt de uitdagingen rondom het verminderen van methaanemissies. Uit het rapport ‘Praktijktoepassingen (voer)managementmaatregelen op melkveebedrijven om de methaan- en ammoniakemissie te reduceren’ blijkt dat via voeding en management aanzienlijke vooruitgang geboekt kan worden bij ammoniakemissie. Een mogelijke reductie van maar liefst 30% ten opzichte van 2018 is in principe mogelijk. Echter, het verminderen van methaanemissie uit pensfermentatie blijkt een complexere opgave te zijn. -
Ammoniak en broeikasgassen meten op proefboerderij De Marke
- Op proefboerderij De Marke van Wageningen University & Research (WUR) meten sensoren de ammoniak- en broeikasgasemissies van melkvee. Het onderzoek moet duidelijk maken of het systeem geschikt is om er milieuvergunningen voor veehouders op te kunnen baseren. Eenvoudig is het niet.
Projecten
-
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Microbioom in relatie tot CH4 en NH3 emissie
- Reductie van de methaanemissie kan bereikt worden via een geïntegreerde voer- en diergerichte aanpak. De productie van enterisch methaan wordt voor een groot deel beïnvloed door voerstrategieën en door sturing van het (pens)microbioom. Dit projectplan onderzoekt het spoor van microbioom en de beïnvloeding daarvan via diermanagement. -
Klimaatperspectief Nederlandse agroproductie
- Het doel van deze PPS is om kennis te ontwikkelen om monitoring van klimaateffecten van Nederlandse Agro & Food productie door bedrijfsleven en overheid beter op elkaar te laten aansluiten. De overheid rapporteert volgens een landenbenadering, het bedrijfsleven via een ketenbenadering. -
SENSE project: Synergiën in geïntegreerde systemen
- In hoeverre kunnen geïntegreerde gewas-veehouderij-bosbouwsystemen (agroforestry) een deel van de oplossing zijn voor de klimaat- en biodiversiteitscrises? Het SENSE-project ontwikkelt scenario's voor de circulariteit van landbouwbedrijven en evalueert hun (i) potentieel voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, (ii) veerkracht, met behulp van probabilistische risicoanalyse, en (iii) neveneffecten op andere maatschappelijke doelen. -
Voorkomen van methaanverliezen uit varkensstallen door dagontmesting en koeling
- De aanpak van emissies uit stal en opslag, heeft als doel om innovatieve technieken en maatregelen in stal, mest en verwerking voor emissiereductie te ontwikkelen en in de praktijk te implementeren, zodat de reductieopgaven in 2030 zijn gehaald. Het LNV onderzoeksprogramma Stal en Opslag bestaat uit Meten en monitoring (E) onderzoek (F), pilots en demos (G) en communicatie (H). Uit onderzoek moet blijken welke reductietechnieken werken en hoeveel emissiereductie dit oplevert. -
Low Carbon Dairy: samenwerken aan 50% lagere footprint in zuivelketens
- Wageningen University & Research werkt in de vierjarige Publiek-Private Samenwerking (PPS) Low Carbon Dairy aan het verlagen van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Dit doen we samen met de zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en CONO Kaasmakers, en Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods. Ook mengvoerbedrijven (Agrifirm, ForFarmers en De Heus) en Duynie (leverancier co-producten), Lely (robots en datasystemen voor melkveebedrijven) en Rabobank doen mee. -
Meetcampagne emissiefactoren referentiestallen, onderdeel voorbereiding
- Het ministerie van LNV heeft op 25 mei 2020 nieuwe stalinnovatie-regelingen uitgebracht voor de rundveehouderij (melkvee en vleeskalveren), varkenshouderij en melkgeitenhouderij. De regelingen zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe duurzame huisvestingsystemen. Het gaat hierbij om reductie van de uitstoot van methaan, ammoniak, geur en fijnstof, met aandacht voor dierenwelzijn en luchtkwaliteit in de stal door zoveel mogelijk met reducerende bronmaatregelen te werken. -
Climate smart cattle breeding
- Een lagere CO2-voetafdruk van zuivelproducten is een belangrijk onderdeel geworden van duurzame zuivelproductie. Aangezien methaanemissie van melkkoeien het belangrijkste onderdeel is van deze CO2-voetafdruk, en de Nederlandse landbouw voor de uitdaging staat om de methaanemissies tegen 2030 met 2,1 Mton en nog verder tegen 2050 te verminderen, hebben boeren dringend behoefte aan efficiënte en kosteneffectieve opties om methaanemissies verminderen. Sommige oplossingen om de enterische methaanemissies te verminderen zijn uitgebreid onderzocht; bijv. toevoegingsmiddelen of mestvergisters. -
Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek
- De Nederlandse melkveehouderij is een weersgevoelige sector. Toekomstige veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen, en frequentere en hevigereweersextremen zullen naar verwachting in toenemende mate invloed hebben op bedrijfsprestaties, zowel economisch als milieukundig. Dit raakt niet alleen aan gras- en gewasproductie, maar ook aan diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Door extreme droogte en hitte in recente jaren is klimaatverandering en de noodzaak tot aanpassing van de bedrijfsvoering op de agenda gekomen van melkveehouders, en is de tijd rijp voor een meer structurele aanpak in de ontwikkeling naar eenklimaatbestendige melkveehouderij. -
Aanpassing melkveestallen voor minder methaan
- Methaanemissie uit mest kan met 75% gereduceerd kan worden. Met dit project willen we een pakket van (combinaties van) technische maatregelen hebben geïdentificeerd en getest waarmee bestaande traditionele melkveestallen met roostervloer kunnen worden omgebouwd om de methaanemissie uit stallen en mestopslagen drastisch te reduceren.