category_news

Kennisdatabase helpt melkveehouder integraal effectieve duurzaamheidsmaatregelen te kiezen

Gepubliceerd op
12 januari 2023


In het kader van de PPS Duurzame Zuivelketen ontwikkelt Wageningen University & Research een kennisdatabase die inzicht geeft in effecten van maatregelen op uiteenlopende duurzaamheidsthema’s. Er is al veel kennis aanwezig over mogelijke maatregelen voor verduurzaming. De ontwikkelde systematiek combineert deze kennis en geeft inzicht in alle voors én tegens van maatregelen, op integrale wijze.

De Nederlandse melkveehouderijsector staat voor forse uitdagingen op het gebied van integrale verduurzaming. Niet alleen zijn er doelstellingen op het gebied van klimaat, stikstof en waterkwaliteit, ook zijn er uitdagingen op het gebied van biodiversiteit, diergezondheid en -welzijn, circulariteit, en meer. Niet in de laatste plaats moet de melkveehouder een goede boterham kunnen verdienen in een prettige en veilige werkomgeving, en moet het bedrijf veerkrachtig zijn voor uitdagingen zoals marktfluctuaties en klimaatverandering.

Er is al veel kennis aanwezig over mogelijke maatregelen voor verduurzaming, maar onderzoek naar effecten richt zich veelal op effecten van maatregelen op één of enkele duurzaamheidsaspecten. In de praktijk komen alle duurzaamheidsaspecten op het melkveebedrijf bij elkaar en zal een veehouder tegelijkertijd aan meerdere duurzaamheidsaspecten moeten werken, en daarbij willen voorkomen dat een maatregel die gunstig uitpakt voor één aspect (bv. methaanemissie) ongunstig uitpakt voor een ander aspect (bv. levensduur of dierenwelzijn). Bovendien zijn er grote verschillen tussen bedrijven én ondernemers. Dit is van invloed op de inpasbaarheid en effectiviteit van maatregelen.

Het is daarom voor een melkveehouder en adviseur een uitdaging om een goed overzicht te krijgen van passende en effectieve duurzaamheidsmaatregelen voor een specifiek bedrijf. Welke maatregelen passen bij de specifieke situatie en ondernemersstrategie? Welke effecten hebben maatregelen op verschillende duurzaamheidsaspecten?

In het project ‘Integrale maatregelen’ wordt daarom een systematiek ontwikkeld welke inzicht geeft in mogelijkheden voor integrale verduurzaming. De systematiek bestaat uit een kennisdatabase en een ontsluitingsmethode waarmee de opgeslagen kennis op een praktische manier toegankelijk wordt gemaakt voor melkveehouders en adviseurs.

Ruim 100 maatregelen en 57 indicatoren

De database bevat meer dan 100 maatregelen gericht op klimaatmitigatie en/of het verbeteren van biodiversiteit (inclusief ammoniak, waterkwaliteit en overige lokale biodiversiteit). Voor elke maatregel is vastgelegd of de maatregel toepasbaar en voordehand liggend is bij bepaalde bedrijfskenmerken en ondernemersvoorkeuren; en welke potentiële (gunstige en ongunstige) effecten maatregelen hebben op 57 indicatoren voor ecologische, economische en sociale duurzaamheid (zie tabel). Aan de database heeft een groot aantal experts uit diverse vakgebieden meegewerkt.

Inschattingen van effecten van maatregelen op indicatoren zijn aangegeven op een schaal van 1 tot 5, variërend van ‘zeer ongunstig’ tot ‘zeer gunstig’. Hierbij is ook uitleg gegeven waarom een maatregel een effect veroorzaakt. Wanneer het effect zowel gunstig als ongunstig kan uitpakken is ook uitgelegd waardoor dit effect kan variëren.

Ontsluitingsmethode

Om de grote schat aan informatie toegankelijk te maken voor gebruikers wordt in het project ook gewerkt aan praktische en gebruiksvriendelijke manieren om de maatregelen in de database te ontsluiten. Doel hierbij is dat melkhouders of adviseurs voor een specifiek bedrijf:

  • Maatregelen kunnen voorselecteren en prioriteren, op basis van bedrijfskenmerken zoals grondsoort en situering van het bedrijf, huidige bedrijfsprestaties en ondernemersvoorkeuren;
  • Inzicht krijgen in effecten en neveneffecten van maatregelen op economische, ecologische en sociaal-maatschappelijke indicatoren;
  • Inzicht krijgen waarom er een gunstig of ongunstig effect is, en waardoor een effect kan variëren;
  • Doorverwezen worden naar meer informatie over maatregelen en kwantitatieve rekentools.

Prototype getest in 2023

De maatregelendatabase zal halverwege 2023 gereed zijn. In het project zelf wordt niet een praktijkrijp instrument ontwikkeld, maar wel een prototype ontsluitingsmethode. Dit prototype geeft de opdrachtgever inzicht in hoe een praktijkinstrument eruit kan zien en kan werken. Het prototype wordt in 2023 getest met melkveehouders en adviseurs. Met Duurzame Zuivelketen partners zullen mogelijkheden voor ontwikkeling van een praktijkinstrument verder worden verkend. Naast beslisondersteuning voor melkveehouders, kan de database ook gebruikt worden door onderzoek en beleid, bijvoorbeeld voor het selecteren en evalueren van duurzaamheidsmaatregelen in scenariostudies. Ook deze toepassing wordt in 2023 verkend.